موسیقی فارس-سارا صادقی: هر سال با فرارسیدن ماه محرم خیابان های شهرمان سیاهپوش می شود؛ در سراسرکشور ایستگاههای صلواتی و پرچم های مشکی که نام حسین (ع) وعباس(ع) بر آن نقش بسته است دیده می شود.در نواحی مختلف کشور هرقومی به شیوه خاص خود برای سالار شهیدان عزاداری می کند ؛ علامت های مخصوص وخواندن آوا ها ونواهای محلی روایتگر غم بزرگی است ؛غمی که بعد از گذشت قرن ها هنوز به فراموشی سپرده نشده است ویاد آور تاریخ شومی است که هرگز از خاطره ها پاک نمیشود.
تاریخچه روضه خوانی در تهران
عزاداری محرم در تهران سابقهای طولانی دارد و همه ساله بر شکوه و جلال آن افزوده شده است.از حدود دهم و پانزدهم ماه ذی حجه مساجد و تکایا در تهران قدیم برای مراسم ماه محرم آماده شده و چادرها و خیمهها برای اجرای روضهخوانی و تعزیه برپا میشد.
در کتاب طهران قدیم، تالیف جعفر شهری، تاریخچه روضه خوانی به این صورت نقل شده است:
«از ازمنه دور یعنی از رسیدن طایفه بنی اسد به دشت کربلا و شناختن اجساد شهدا و به خاک سپردن ایشان و مویه زدن بر مزارشان که روز سوم و به روایتی پنجم شهادت بوده، مردم شیعه مذهب پنهانی و در زمان دیلمیان و دودمان صفویه بطور آشکار همه ساله در دهه محرم، بیستم صفر (چهلم امام) که اربعین حسین نامیده میشود مجلس تذکاری در عزای آن بزرگوار برپا میداشتند که تا سنه نهصد هجری قمری ادامه داشت.
تا زمانی که ملا حسین کاشفی هراتی واعظ با استفاده از مقاتل و کتب گذشتهها در مقتل کتابی به نام (روضة الشهدا) «روضه به معنای باغ» تدوین و تمام نموده استفاده و استنساخ آن را وقف عام نمود و چون جامع ترین کتاب در این زمینه بود، در این ماه هرکس عقیده و سوادی داشت آنرا بر مردم میخواند و گریه میگرفت تا کم کم این کتاب اجتماع مذهبی را بر آن داشت تا در خانه و مسجد وقتی را به روضة الشهدا خوانی مخصوص گردانند و به خوش خوانها و بهتر خوانها اجرتی بپردازند.»
به گفته ایشان، با اقبال مردم از این مراسم و شیوه برگزاری آن، تغییراتی در جهت جذاب تر شدن این مجالس صورت گرفت تا اینکه این مجالس به روضهخوانی و کتابخوان آن به روضه خوان شهرت یافت.
عزاداری در پایتخت
مراسم عزاداری محرم در استان تهران یکی از باشکوه ترین مراسم ها در سراسر ایران است می توان آداب ورسوم مختلف اقوام را در هیئت های مخصوص مشاهده کرد. از روز اول محرم که سوگواری مذهبی آغاز می شود با تشکیل دسته های عزاداری هر روز بعد از نماز مغرب و عشاء در مساجد و تکایا مراسم سینه زنی ، زنجیر زنی و نوحه خوانی برگزار می شود؛ هر شب دسته های طویلی تشکیل می شود که در این دسته ها پیر و جوان با در دست داشتن سنج ، طبل وسرنا وسینه زنی هماهنگ با نوحه خوان هیات عزاداری می کنند. این مراسم طی ده شب متوالی برگزار می شود و در شب و روز تاسوعا ، شب و ظهر عاشورا به اوج خود می رسد.
«چاووش عزا» با نوحهخوانی مداحان اهل بیت کاشان
در آخر ين روز ذيحجه با ورود دسته «چاووش عزا» به بازار شهر کاشان مردم و کسبه از فرا رسيدن ماه محرم مطلع ميشوند. بيشتر اعضا اين دسته مداحان اهل بيت(ع) هستند كه هر كدام در مسير راه اشعاري را در رثاي امام حسين (ع) و واقعه عاشورا ميخوانند. با نگاهي به تاريخ عزاداري سنتي در كاشان و شهرهاي همجوار آن، همچون نطنز، آران و بيدگل و اردستان به برخي آيينهاي سنتي ازجمله نخل گرداني و حمل خيمهگاه حسيني و شهداي كربلا بر ميخوريم كه در زمان آلبويه مرسوم بوده و در زمان قاجار نيز با برپا كردن تكيهها آيينهاي تعزيه رونق بيشتري گرفته است. عزاداريهاي سنتي در شهر كاشان سابقهاي طولاني دارد. به طوري که سابقه برپايي عزاداري در چند هيات به بيش از دو قرن ميرسد.
مجلس روضهخواني بيت آيتالله مدني كه بيش از دو قرن نسل به نسل بر پا ميشود. يك قرن از سابقه برپايي مجلس روضه خواني در بيت آيتالله يثربي در مسجد حبيب ابن موسي (ع) ميگذرد و مجلس روضهخواني در مسجد «درب يلان» از طرف مرحوم حاج ارباب حسن تفضلي دو قرن پيش از پدر وي به يادگار مانده كه هنوز همه ساله برگزارميشود. مراسم «توغ»برداري در كاشان نيز از جمله آداب مورد توجه اهالي اين شهرستان است. زمان برداشتن توغ در كاشان معمولا در شب و روز عاشورا و شانزدهم محرم است، مرسوم است كه دستههاي عزاداري به دنبال آن به بازار رفته و در پاي آن عزاداري ميكنند.
آیین واحدخوانی در بوشهر
از تاریخچه روضهخوانی در پایتخت و «چاووش عزا» در کاشان تا مداحی زنان ایلام
سارا صادقی- هر سال با فرارسیدن ماه محرم خیابان های شهرمان سیاهپوش می شود؛ در سراسرکشور ایستگاههای صلواتی و پرچم های مشکی که نام حسین (ع) وعباس(ع) بر آن نقش بسته است دیده می شود.در نواحی مختلف کشور هرقومی به شیوه خاص خود برای سالار شهیدان عزاداری می کند ؛ علامت های مخصوص وخواندن آوا ها ونواهای محلی روایتگر غم بزرگی است ؛غمی که بعد از گذشت قرن ها هنوز به فراموشی سپرده نشده است ویاد آور تاریخ شومی است که هرگز از خاطره ها پاک نمیشود.
تاریخچه روضه خوانی در تهران
عزاداری محرم در تهران سابقهای طولانی دارد و همه ساله بر شکوه و جلال آن افزوده شده است.از حدود دهم و پانزدهم ماه ذی حجه مساجد و تکایا در تهران قدیم برای مراسم ماه محرم آماده شده و چادرها و خیمهها برای اجرای روضهخوانی و تعزیه برپا میشد.
در کتاب طهران قدیم، تالیف جعفر شهری، تاریخچه روضه خوانی به این صورت نقل شده است:
«از ازمنه دور یعنی از رسیدن طایفه بنی اسد به دشت کربلا و شناختن اجساد شهدا و به خاک سپردن ایشان و مویه زدن بر مزارشان که روز سوم و به روایتی پنجم شهادت بوده، مردم شیعه مذهب پنهانی و در زمان دیلمیان و دودمان صفویه بطور آشکار همه ساله در دهه محرم، بیستم صفر (چهلم امام) که اربعین حسین نامیده میشود مجلس تذکاری در عزای آن بزرگوار برپا میداشتند که تا سنه نهصد هجری قمری ادامه داشت.
تا زمانی که ملا حسین کاشفی هراتی واعظ با استفاده از مقاتل و کتب گذشتهها در مقتل کتابی به نام (روضة الشهدا) «روضه به معنای باغ» تدوین و تمام نموده استفاده و استنساخ آنرا وقف عام نمود و چون جامعترین کتاب در این زمینه بود، در این ماه هرکس عقیده و سوادی داشت آنرا بر مردم میخواند و گریه میگرفت تا کم کم این کتاب اجتماع مذهبی را بر آن داشت تا در خانه و مسجد وقتی را به روضة الشهدا خوانی مخصوص گردانند و به خوش خوانها و بهتر خوانها اجرتی بپردازند.»
به گفته ایشان، با اقبال مردم از این مراسم و شیوه برگزاری آن، تغییراتی در جهت جذابتر شدن این مجالس صورت گرفت تا اینکه این مجالس به روضهخوانی و کتابخوان آن به روضه خوان شهرت یافت.
عزاداری در پایتخت
مراسم عزاداری محرم در استان تهران یکی از باشکوه ترین مراسم ها در سراسر ایران است می توان آداب ورسوم مختلف اقوام را در هیئتهای مخصوص مشاهده کرد. از روز اول محرم که سوگواری مذهبی آغاز می شود با تشکیل دسته های عزاداری هر روز بعد از نماز مغرب وعشاء در مساجد وتکایا مراسم سینه زنی ، زنجیر زنی و نوحه خوانی برگزار می شود؛ هر شب دسته های طویلی تشکیل می شود که در این دسته ها پیر وجوان با در دست داشتن سنج ، طبل وسرنا وسینه زنی هماهنگ با نوحه خوان هیات عزاداری می کنند. این مراسم طی ده شب متوالی برگزار می شود و در شب و روز تاسوعا ، شب و ظهر عاشورا به اوج خود می رسد.
«چاووش عزا» با نوحهخوانی مداحان اهل بیت کاشان
در آخر ين روز ذيحجه با ورود دسته «چاووش عزا» به بازار شهر کاشان مردم و کسبه از فرا رسيدن ماه محرم مطلع ميشوند. بيشتر اعضا اين دسته مداحان اهل بيت(ع) هستند كه هر كدام در مسير راه اشعاري را در رثاي امام حسين (ع) و واقعه عاشورا ميخوانند. با نگاهي به تاريخ عزاداري سنتي در كاشان و شهرهاي همجوار آن، همچون نطنز، آران و بيدگل و اردستان به برخي آيينهاي سنتي ازجمله نخل گرداني و حمل خيمهگاه حسيني و شهداي كربلا بر ميخوريم كه در زمان آلبويه مرسوم بوده و در زمان قاجار نيز با برپا كردن تكيهها آيينهاي تعزيه رونق بيشتري گرفته است. عزاداريهاي سنتي در شهر كاشان سابقهاي طولاني دارد. به طوري که سابقه برپايي عزاداري در چند هيات به بيش از دو قرن ميرسد.
مجلس روضهخواني بيت آيتالله مدني كه بيش از دو قرن نسل بهنسل بر پا ميشود. يك قرن از سابقه برپايي مجلس روضه خواني در بيت آيتالله يثربي در مسجد حبيب ابن موسي (ع) ميگذرد و مجلس روضهخواني در مسجد «درب يلان» از طرف مرحوم حاج ارباب حسن تفضلي دو قرن پيش از پدر وي به يادگار مانده كه هنوز همه ساله برگزارميشود. مراسم «توغ»برداري در كاشان نيز از جمله آداب مورد توجه اهالي اين شهرستان است. زمان برداشتن توغ در كاشان معمولا در شب و روز عاشورا و شانزدهم محرم است، مرسوم است كه دستههاي عزاداري به دنبال آن به بازار رفته و در پاي آن عزاداري ميكنند.
آیین واحدخوانی در بوشهر