موسیقی فارس- لی لا رضایی: طراحی مد و لباس در میان ایرانیان از دیرباز مورد توجه بسیاری از مردم بوده است.
ایرانیان که تمدنی چندهزار ساله دارند از هزاره های قبل از میلاد مسیح با ایجادصنعت پارچه و پوشاک، ایران را پیشتازو سرآمدجهانیان در این صنعت کردند. طوری که در تاریخ آمده است اسکندر مقدونی، با آنکه به ایران حمله و آن را اشغال کرده بود، لباس ایرانی میپوشید.
در قرن اخیر این صنعت بیش از هر چیز دیگری در میان جهانیان مورد توجه همگان قرار گرفت، طوری که در میان هنرمندان نیز به عنوان یکی از ابزار جدی برای حضورشان در میان مردم تبدیل شد. در ایران نیز به تازگی هنرمندان به این باور رسیده اند که پوشش صحیح می تواند در هرچه بهتردیده شدن آنها در بین هوادارن و مخاطبانشان کمک قابل توجهی کند.
در عرصه موسیقی سنتی همیشه در ایران پوشش سنتی باب بوده است که هیچ دخلی به مد و طراحی لباس ندارد. اما در موسیقی پاپ به تازگی اتفاقاتی افتاده است که چشم انداز این هنر را در ایران با خوش بینی همراه کرده است.
اعتراض طراح اختصاصي لباس روزبه نعمت الهى خواننده خاص پوش كه اين روزها اتفاقات و جريانهاى جديدى را در موسيقى رقم زده است، به كپى برداري برخى از خواننده ها و به ظاهر طراحان لباس آنها از پوشش اين خواننده از زبان خودش شنیدنی است.
به اعتقاد اين طراح پوشش طراحى شده براى روزبه همانند صداى او منحصر به فرد و مختص به او است و كپى بردارى از هر كدام تقليدى بيش نيست.
علیرضا نوعی مالک کمپانی معروف آوانوعی که خود از اولین طراحان لباس در ایران است، روزبه نعمت الهی را اولین خواننده ای می داند که برای این بخش از هنر ارزش خاصی قائل است و طراحی لباس را در اجرای کنسرتهایش مدنظر قرار می دهد.
با وی که طراح لباس حرفه ای در ایران است و در خارج از ایران نیز شناخته شده است، گفت و گو کرده ایم:
به عنوان طراح لباس چطور شد که تصمیم گرفتید با هنرمندان با هنرمندان همکاری کنید.آیا قبول دارید این شغل در ایران به عنوان یک صنعت در آینده ای نزدیک پذیرفته می شود؟
بله خوشبختانه این امر تا حدودی در ایران جا افتاده است. به جرات می توانم مدعی شوم که شخصا اولین نفری هستم که طراحی لباس هنرمندان را در کارنامه خود دارد.
در واقع اولین همکاری ام با هنرمندان در سال 89 اتفاق افتاد و طراحی لباس خواننده های عزیزمان را به عهده داشتم. اما در حال حاضر نیز فقط با یک نفر کار می کنم. طراحی لباس این فرد را نیز با دقت و علاقه زیاد انجام می دهم. چرا که ایشان استاد عزیز و دوست مهربانم روزبه نعمت الهی هستند.
این همکاری به چه صورت است؟
ما به قدری به هم اطمینان داریم که گاهی یک ساعت به اجرای کنسرت مانده لباس را تحویل ایشان می دهم و این یک اتفاق نادر در این عرصه است. این اطمینان و اعتماد به هم باعث شده است تا چنین اتفاقی بین ما بیافتد و سالها با هم همکاری کنیم.
ما اولین نفری بودیم که واژه طراحی لباس برای یک خواننده در ایران را رقم زدیم و بارها و بارها روزبه نعمت الهی نیز روی صحنه از من قدردانی کرده است و این نهایت لطف این هنرمند را می رساند.
میان صحبت هایتان به چند هنرمند که با آنها همکاری داشته اید اشاره شد. اما الان می گویید فقط با یک خواننده همکاری می کنید. دلیل عدم همکاری تان چه بود؟
خوانندگانی که با آنها کار می کردم برایشان طراحی لباس انجام نمی دادم. بلکه آنها صرفا لباسی که برای فروشگاه طراحی شده بود را خریداری می کردند و بعضا فقط نظردادن در خصوص هماهنگ کردن لباس هایشان با من بود و به هیچ عنوان طراحی برایشان انجام نداده ام.
علت عدم همکاری من برای طراحی پوشاک، فرد خاصی نبود بلکه فضای فکری و احساس بنده خیلی اتفاقی با روزبه نعمت الهی آغاز شد وچنین چیزی منجر به دوستی و همکاری ما شد. شاید اگر 15سال دیگر هم بگذرد، من برای هیچ یک از هنرمندان طراحی لباس نکنم زیرا حال من وقتی خوب است که روزبه نعمت الهی لباسی که من طراحی کردم را به تن کند و این برای من کافی است.
بحثی که از میان صحبت هایتان پیش می آید من را به این نتیجه رساند که خواننده های دیگری که تا به امروز مدعی طراحی برروی لباسشان به روی صحنه بودند در واقع طراحی نداشتند. برای مثال مرحوم مرتضی پاشایی که همگی تا به امروز فکر می کردند لباس هایشان حاصل طراحی صرفا برای اجرا است. این درحالی است که به نظر می رسد برای ایشان نیز صرفا انتخاب لباس های از پیش طراحی شده و آماده صورت می گرفته است. کمی راجع یه این موضوع توضیح دهید؟
مرحوم مرتضی پاشایی انسانی بسیار دوست داشتنی در عرصه موسیقی ایران بود که عدم وجودش به راستی در کشورمان حس می شود. واقعا حیف شد. این هنرمند نیز دو بار در فروشگاهم از من خرید کرد و این طور نبود که من برایشان طراحی خاصی را انجام بدهم بلکه همکارشان لباس هایی که از من می خریدند را را فقط با هم ترکیب می کردند و نمی توان عنوان طراحی لباس را برای لباسهای ایشان و برخی دیگر از خوانندگان استفاده کرد. واژه بین طراحی و ترکیب بندی بسیار متفاوت است.
تنها اتفاقی که در پوشش این هنرمند عزیز افتاد، انتخاب لباسی کپی شده از یک خواننده غربی بود که به بدترین شکل ممکن صورت گرفته بود.
پس آنچه امروزه در بین اغلب خوانندگان به عنوان طراحی لباس جاافتاده است، در واقع طراحی لباس نیست بلکه به نوعی، انتخاب لباس صورت گرفته است؟
دقیقا همین طور است و من از تمامی خواننده ها و دوستان می خواهم کلمه طراحی را به سخره نگیرند. زیرا طراح کسی است که ساعت ها روی طرحی که باید مقابل مردم قرار بگیرد تفکر می کند. زیرا این طرح باید مورد توجه تعداد زیادی از مردم و همین طور دوستان هنرمند قرار بگیرد.
در نهایت خواهشم این است از طرف خودمان وقتی اسم طراح لباس روی ما گذاشته می شود هنگامی که یک سوال در این زمینه از ما شود معنی درست طراحی را بدانیم و بتوانیم به سوالات آنها پاسخ بدهیم.
فکر نمی کنید با این صحبت دوستان خواننده از شما رنجیده خاطر شوند؟
خیرچنین فکری نمی کنم زیرا اسم فرد خاصی ذکر نشد و هر کسی بنا به سلیقه و شخصیتی که دارد به روی صحنه حاضر می شود.
من و روزبه نعمت الهی روز ها و شب ها در تلاش برای بهترین طرح موقع اجرا بودیم. حتی اواسط طراحی ایشان بسیار پیگیر بودند و می خواستند شاهد انجام تک تک مراحل انجام کار باشند.
وقتی یک خواننده در این حد برای مخاطب خود ارزش قایل است که لباس موقع اجرایش نیز برایش مهم تلقی می شود، این کار در نظر من ارزشمند است و مخاطبان باید قدر چنین هنرمندی را بدانند.
شما از منظریک طراح لباس چه نظری راجع به این موضوع دارید؟
سوالتان بسیاربه جا و به موقع بود زیرا من به شخصه روزبه نعمت الهی را در حدی ستایش می کنم که وقتی مقابل مخاطبان خود قرار می گیرد به شان و شخصیت و شعور آنها اهمیت می دهد و به همین دلیل برای پوششی که قرار است داشته باشد، هزینه می کند و با بهترین شکل ممکن از پوشش در صحنه حاضر می شودکه این چیزی جز احترام به مخاطب و شعور او نیست.
آیا دلیل پیشنهاد خواننده ها به شما برای طراحی لباسشان به این معنا نیست که یعنی متقاعد شده اند که پوشش تاثیر زیادی روی اجرای صحنه ای دارد؟
بله در حال حاضر پوشش، برای خواننده هایمان بسیار حائزاهمیت است. درست است طلایه دار این کار من و روزبه نعمت الهی بودیم واولین کسی درایران طراح لباس اختصاصی داشت، این خواننده خوش ذوق بود ، اما بسیار خوشحال می شویم وقتی این مساله در جامعه هنرمندان چشمگیر و اپیدمی می شود.
با نگاهی به لباس های این خواننده، و دیدن اجراهایی از خوانندگان دیگر، متوجه شدیم در میان برخی از خوانندگان ، به نوعی لباسهایی مشابه آنها پوشیده اند.آیا طراح آنها هم شما بودید؟ دلیل این تشابه چیست؟
متاسفانه من هم دیده ام و صدالبته از این امر بسیار ناراحت شدم و افسوس خوردم. نه برای اینکه چرا این کار را انجام داده اند بلکه برای این ناراحت شدم که چرا ایده ای از خودشان نداشتند و صرفا به یک کپی برداری اکتفا کرده اند؟
فکر می کنید این قضیه آگاهانه صورت گرفته است یا کاملا اتفاقی است؟
بگذارید برایتان مثالی بزنم که امیدوارم حمل بر بی ادبی بنده نگذارید.
پنج قورباغه داریم یکی از آنها می پرد چند تا می ماند؟ خیلی ها شاید جواب بدهند چهار تا. ولی این فقط در حد فکر بوده است و کسی عمل آن قورباغه را نمی بیند و در واقع همان پنج قورباغه را داریم.
دقیقا افکار عده ای به این صورت است که فکر می کنند می توانند یک طراح باشند وایده ای را خلق و به عمل برسانند. ولی عملا می بینم که اینطور نیست و کاری که انجام داده اند کپی کارهای است که پیش از این و بارها و بارها انجام شده است.
مخصوصا در کنسرت های اخیر از این دست اتفاقات بسیار افتاده است.
صرفا همین یکی را اسم می برم و می گویم که برای اولین بار من و شرکتم اولین کسانی بودیم که ژیله در قد بلند را طراحی کردیم.
البته جدیدا پیراهن و تی شرت هایی با قد بلند در تن افراد عام جامعه بسیاردیده می شود ولی به این شکلی که مشاهده می کنید ما اولین نفر بوده ایم.
این لباس را در فیزیک روزبه نعمت الهی چند سال پیش دیدیم که تمامی مدارک طراحی آنها موجود است.
متاسفانه این عزیزان که اسم خود را طراح گذاشته اند، نمی دانند برای چه سبک و فردی می خواهند این لباس را طراحی کنند و هرچه دستشان بیاید را به راحتی کپی می کنند. چنین نوابغ و شاهکارهایی در عرصه کپی و کپی برداری داری
یعنی کپی از طراحی های شما به همان کیفیت کار خودتان است؟
اتفاقا تمام ناراحتی من از این بود که اگر هم این لباس ها کپی هستند ، درست هم کپی نشده اند و نگران این هستم چه بلایی سر طرح من آمده است . حداقل همان طرح من را مقابل خود می گذاشتی و همان کار را در سایز آرتیست محترم طراحی می کردی. متاسف می شوم که چرا کپی درستی هم انجام نداده است.
این نکته بسیار مهمی است که تا الان هر چه ما برای روزبه طراحی کردیم و یا اصلا طراحی هایی که شخصا برای خودم در کارم زدم ،هیچ یک مورد تمسخر قرار نگرفتنه است و نه انتقادی به آنها شده و نه توانسته اند چیزی بهتر از آن را خلق کنند یا همین کمپانی که برای اصغر فرهادی در گلدن کلوپ لباس طراحی کرده بود که در پی آن با برخورد شدیدمردم روبرو شد.
آقای علی زندوکیل و بابک جهانبخش باید خیلی بیشتر حواسشان به طراح لباس و طراحی های لباسشان باشد. ما دوست داریم در یک مجموعه کاری کنیم که تمامی عزیزان و کسانی که مقلد ما در ایرن راه هستند می خواهند کار را انجام دعهند اما کپی برداری اشتباه انجام می دهند زیر مجموعه خود ما یعنی من و روزبه قرار بگیرند و ما به راحتی کار را به آنها ارائه می دهیم تا عرضه کنند و بتوانند فقط به طرز درست قدم بردارند نه این که به سخره گرفته شوند. به شدت برایم جالب است که در چندسال اخیر بحثی به نام طراح لباس و طراحی نداشتیم. اما الان خوشبختانه تمامی نفراتی که روی صحنه حاضر می شوند از جلمه اصغر فرهادی با آن لباس افتضاحی که حاضربرایش طراحی شده بود و همین طور لباسی که آقای جهانبخش پوشیده بودند با آن پلیسه پایین آن به کتشان اضافه شده است. این بنده خداها را به این شکل روی استیج نفرستید که مورد تمسخر واقع شوند چون مخاطب شعور دارد و می فهمد که چی خوب است و چی بد است. خدارا شکر که تا امروز که چند سال از کار کردن من در این زمینه می گذرد، هیچگونه انتقادی به آنها وارد نشده است غیر از اینکه فقط و فقط تحسین بوده است. ما دعوت می کنیم که به گروه ما بپیوندند و کمکشان می کنیم تا ما بتوانیم هم از آنها درس بگیریم و هم آنچه آموختیم را به آنها یاد بدهیم تا کمتر این اتفاق بیفتد که یک باره 10 هزار نفر در یک پیج ظاهر نشوند و شروع کنند به مسخره کردن لباس یک نفر!
خدا را شکر تا به امروز علیرغم تمامی انتقاداتی که به روزبه بوده مثل ممنوع تصویر بودن و هر چیز دیگر، این اتفاق نیفتاده که مورد تمسخر واقع شود . چون کامل و درست و علمی کارمان را انجام داده ایم.
گاهی اتفاقی در طراحی ها شاهد هستیم که باید بگوییم این یک طراحی نیست بلکه یک فاجعه است. گاها دیده می شود که تقلید مستقیم از طراحی ما می شود ولی به شکلی کاملا زشت و بد! مثلا برای یکی از خوانندگان، لباس سه سال پیش روزبه طراحی شده بود و یک فاجعه تداعی شد.
این فضا واقعا کسل کننده شده است. البتنه ماجرای جذابی است مشکل در حالی از طراحان لباس است که انتقادات مستقیم به شخص خواننده می شود. چون اوست که سواد درست و حسابی ندارد و از یک طرح برای دو و چند خواننده که در سبک های مختلف می خوانند کپی می کند و آن را به تولید انبوه می رساند.
برای تلویزیون، برای هنر طراحی، برای صدای خوب و برای همه این بی هنران متاسفم. البته مردم خوب و بد را از هم تشخیص می دهند اما آنچه عجیب است این است که اینها چطور به خودشان اجازه می دهند در روز روشن دزدی کنند. طراح بر می دارد و از روی لباسی که برای روزبه با سرشانه پرچ دار طراحی شده است، بدترین نوع تقلید را می کند و خواننده هم با افتخار آن را می پوشد . ایده و سلیقه مرده است. لباسی برای فلان خواننده طراحی می شود که فقط یک شمشیر کم دارد تا شبیه مبارزان قدیم در تاریخ بشود و یا لباس زنانه را برای خواننده آقا طرح می زند. اینجاست که طرفدارانی که آگاهی ندارند هم به عمق فاجعه پی می برند و گلایه می کنند.
خیلی دوست دارم از دنیای طراحی فاصله بگیرم مخصوصا وقتی یک طراحی که این کار را می کند فرنگ رفته باشد و تحصیل کرده آن طرف! به حتم یا من نقاش هستم و یا ایشان یک سمبل کامل از تقلید آن هم بدون مقلد! تکلیف آن قوم چیست که کافر شود پیامبرش!؟
با دیدن چنین فجایعی امثال من بهتر است که به یکباره چهارگوشه این سالن را ببوسند و عطارا به لقایش ترجیح بدهند. واقعا متاسفم!
تا به امروزپیش آمده است تا با این افراد برخوردی صورت بگیرد و صحبتی بین تان انجام شود؟
به نظر من ارزش اعتراض ندارند . فقط می توانم به این عزیزان بگویم بهتر است خودشان باشند. آنها خوب من را می شناسند که این کار را انجام داده اند. حداقل نقدی که ازاین افراد می شود این است که سعی بر این داشته باشند که راه خود را پیش بگیرند.
به عنوان یک طراح چه المانهایی را در همکاری با خواننده درنظر می گیرید؟
چند امر مهم را اکثر طراحان رعایت نمی کنند. به طور مثال برای فردی که قدش بلند است لباسی طراحی می کنند که اصلا ربطی به آن فرد و قد و قواره اشان ندارد.اما برای طراحی روزبه نعمت الهی برای من سبک موسیقی عرفانی او مهم است. البته یک طراح به قد و جثه دقت دارد و امضایی که پای لباس ها شده است نمایان شدن زیبایی است و نه چیز دیگری!
البته به پیشکسوتان توهینی نباشد ولی بعضا الگو انداختن را حتی بلدنیستند و حتی نمی دانند ازالگوی لباس چگونه استفاده کنند.به همین دلیل من از دیدن حلقه آستین و قد و مانتو گونه بودن لباس در تن آن خواننده خوش صدای کشومان بسیار ناراحت شدم. شاید در حال حاضر خواننده متوجه این امر نباشد ولی بعد ها اگر فقط جنبه بیزینسی کار را نبیند نتیجه اش را می بیند.
شما برای طراحی و استفاده رنگ ها قطعا تفکر خاصی دارید. این تفکر بر چه اساسی شکل می گیرد ؟
بله دقیقا همین طور است مثلا اکثرا تم رنگ هایی که برای روزبه نعمت الهی انتخاب می شود ترکیبی از رنگ های مشکی، طلائی، کرم و بعضا سرمه ای را داریم چون با توجه به سبکی که ایشان دارند نمی توان رنگ دیگری استفاده کرد
شما هیچ وقت نخواسته اید که لباس از خواننده برجسته تر باشد زیرا گاها آنقدرلباس تحت شعاع قرار می گیرد که اصلا خواننده به چشم نمی آید. چگونه چنین اتفاقی می افتد؟
خوشبختانه روزبه نعمت الهی به روی صحنه با لباس خود همگام است و به دلیل صدای جذابی که دارد حتی از لباس جلوه بیشتری دارد.
تمامی لباس هایی که ایشان در کنسرت هایشان به تن دارند نیم ساعت قبل از اجرا به دستشان می رسد، بدون اینکه از قبل آنها را دیده باشد ولی راجع به آن فقط با هم صحبت کرده بودیم و ازلباسها فقط یک تصویر ذهنی داشت.
کل طراحی هایی که برای کنسرت های روزبه نعمت الهی از اول انجام شده است قرار شده در یک پکیج کلی در معرض دید مخاطبان یا حتی کسانی که شناختی از موسیقی ندارند قرار بگیرد و به نفع خیریه به فروش برسد.
فکر نمی کنید رایج شدن چنین چیزی به نفع همه حتی خوانندگان باشد؟
واقعا بد هم نبوده است و ما از چنین حرکتی استقبال می کنیم
من و روزبه حاضریم برای تمامی خواننده های کشورمان با توجه به استایل و سبک موسیقی اشان لباس را طراحی کنیم و آن چیزی که واقعا شایسته و درخور آنهاست را برایشان طراحی کنیم تا در اجراهایشان روی صحنه بپوشند.
اگر هم این اعلام آمادگی را می کنیم صرفا به این دلیل است که به کار ما آسیب نزنند.
*وقتی صحبت از موسیقی عرفانی روزبه شد یک جورهایی لباس هایی شبیه لباسهای مولانا و اینها تصور می شود و آنچه در ذهن خطور می کند لباسی است که سماع گران می پوشند در صورتی که با توجه به مدرنیته ای که درنظر داشته اید و همین طور درنظر گرفتن سبک عرفانی کارهای روزبه لباس او نیز به همان ترتیب تغییر کرده است. راجع به این موضوع صحبت کنید و از این تغییرات برایمان بگویید . این تغییرات بر چه مبنا و در راستای تصمیم چه کسی صورت گرفته است؟
تصمیم مطلق من که نبوده است بلکه هر دو با هم در این زمینه به توافق رسیده ایم.
مثلا روزبه یک خط به من می دهد و می گوید همین را ادامه بده و من نیز همین کار را می کنم. به نظر من یک طراح باید همچین خصوصیاتی را داشته باشد تا اگرکسی سرنخی به او می دهند، تا انتهای آن برود و دیگر لازم نباشد همه چیز رابرایش جز به جز تعریف کند.
البته لباسی که سماع کردن استفاده می شود، لباسی است که جماعت خاص از آن استفاده می کنند و برای مجلس خاصی دوخته می شود. به هر و به هر شکل برای روزبه طرح و نقش و نگاری نمی تواند دوخته شود. چون مطمئناً به دردش نمی خورد. چون روزبه نمی خواهد سماع کند بلکه فقط یک خواننده است که می خواهد بخواند.
اتفاقا یکی از مسایلی که وی بسیار برای آن تلاش می کند همین سماع کردن در کنسرتهایش است چون همیشه سدی را جلوی پایش می گذارند. انصافا حیف است که این آدم اینقدر برای موسیقی اش زحمت می کشد و در کارش وسواس به خرج می دهد بعد دست آخر یک عده دوست عزیز و گرانقدر به راحتی در این باره تصمیم می گیرند و به او و کارهایش «نه» می گویند.
از نظر اقتصادی چقدر طراحی لباس برایتان به صرفه است؟
بسیار بالاست و درگیری فکری زیادی هم دارد.
چیزی که بسیار برایم مهم نیست و اصلا به آن فکر نمی کنم مادیات است. نه اینکه بگویم آدم بی نیازی هستم ولی تبلیغات را دوست ندارم و حتی در صفحات مجازی ام قابل مشاهده است که چنین آدمی نیستم. انتخاب پارچه برای روزبه به شکلی است که هر اتفاقی بیافتد هیچ زیانی به پارچه نمی رسد و تمامی طرح ها ذهنی است و با توجه به اندام او طراحی می شود.
آیا کفش هم جزو طراحی لباس به حساب می آید؟
خیر کفش جز طراحی لباس نیست اما یک طراح می تواند در این زمینه صاحب نظر باشد.
چشم انداز این هنر در ایران را چگونه ارزیابی می کنید؟
من فکر می کنم این هنر چشم انداز خوبی داشته باشد و با توجه به اینکه شناخت هنرمندان از این مقوله دارد شکل خوبی به خود می گیرد، در آینده ای نزدیک می توان امیدوار بود که این مقوله به صنعت تبدیل شود و از آن تحت عنوان صنعت مد و لباس هنرمندان نام برد.