موسیقی فارس- محمدرضا ممتازواحد: در خلوتی خوشایند که مطبوعِ حالِ هر اهل قلمی است، ضمن اطلاع از خبر خوشِ ترخیص استاد ارجمند «محمدرضا شجریان» از بیمارستان و تداومِ معالجات ایشان در منزل، آوازی از استاد نیز در فضای پیرامونم مترنم بود.
«ارغنون ساز فلک رهزن اهل هنر است/ چون از این غصه ننالیم و چرا نخروشیم؟!»…. تقطیعات و تاکیداتِ کلامی و مایهگزینی محمدرضا شجریان در این قطعه آواز، بسیار تاملبرانگیز است.
با عنایت بهمضامینِ ژرف عرفانی در بیت مذکور که بهنوعی واماندگی و درماندگی اهل هنر و «حیرتی آمیخته با فنا» را در برابر لحنِ موسیقی خلقت و بزرگ نوازندهی هستی بهمنصهی ظهور میرساند، شجریان ضمن مایهگزینی مخالفِ سهگاه [و از آنجا که گوشهی مخالف در دستگاه سهگاه با گوشهی رضوی در دستگاه شور (با اندکی اختلاف در فواصل ملودیک، فونکسیون درجات و گردش نغمات) بهاصطلاح تطابقِ مایگی (مُدال) دارد]، آواز و خوانشی را در «مخالف – رضوی» اتخاذ میدارد که ضمن ایجاد حالت تهورِ عرفانی در جانمایه و طرحمایهی آهنگِ مخالف، ایجاد جُبن و عجز و تسلیم در برابر قدرت و ارادهی خُنیاگرِ هستی (یعنی ذات اقدس باریتعالی) را با مختصر حالات و حرکاتی از آهنگِ رضوی، تداعی و ترسیم میکند.
جالب اینکه جوابِ آواز شجریان از جانب موسیقیِ طبیعت (صدای امواجِ دریا و مرغان دریایی) است زیرا مخاطبِ اول او در حقیقت، عالمِ طبیعت است. این حد از درک و دریافت از معانیِ پنهانِ ادبی و موسیقایی در دو ساحت شعر و موسیقی فارسی – که حقیقتاً بسیاری از آنها قابل بهتعیّن و تبیّن نیست و یا لااقل از گنجایش، ظرفیت و بضاعتِ راقم این سطور خارج است – ، این نکته را متوجهی همهی علاقمندان بهموسیقی و آواز میسازد که هنر موسیقی ایرانی، بیش از هر چیزی، «هنرِ اندیشه» است.
خرسندیم که «محمدرضا شجریان» را داریم و ضمن آرزوی سلامتی و تندرستی برای وی و تمامی بیماران (همراه با امید و اشاعهی انرژی مثبت)، بهاستقبالِ اول مهر ماه (زادروز استاد) و جشن هشتاد سالگی ایشان خواهیم رفت.