موسیقی فارس- شبنم خان مصدق: پنجم دی ماه زادروز احمد اعطاء معروف به احمد محمود است.
سال های بسیاری بود که احمد محمود را می شناختم اولین رمانی که از او خواندم، رمان «همسایه ها» بود. به یاد دارم یکی از کاراکتر های سیاسی که همیشه دنبالش می کنم، گفت اگر می خواهی بدانی چرا ما انقلاب کردیم برو همسایه های احمد محمود را بخوان. کتاب را از دست دوم فروشی های انقلاب خریدم و خواندم .
قلم محمود انقدر قوی بود و صادق که واقعا لحظه به لحظه داستان را لمس می کردم.
احمد عطا با نام هنری احمد محمود در چهارم دی ماه ۱۳۱۰ در اهواز به دنیا آمد سبک رئالیسم اجتماعی در وجب به وجب داستان او موج میزند معرف ترین رمان او همسایه هاست که در زمره بهترین آثار ادبیات ایران در دوره معاصر شمرده می شود.
چاپ رمان «همسایهها» محمود را به اعتباری رساند که بتواند به نوشتنِ تماموقت بپردازد. آثار او بهزبانهای روسی، انگلیسی، فرانسوی و ارمنی ترجمه و چاپ شده است. احمد محمود درباره انتشار داستانهایش می گوید: تاکنون همه آثارم تقریباً به چاپ چندم رسیدهاند؛ اما همیشه برای کسب جواز انتشار آثارم با دستگاه سانسور دولتی درگییری داشته ام
احمد محمود پس از سپری کردن دوران تحصیلات ابتدایی و متوسطه در زادگاهش، به دانشکده افسری ارتش راه یافت، اما ازجمله تعداد زیاد دانشجویان دانشکدهٔ افسری بود که پس از کودتای ۲۸ مردادماه سال ۱۳۳۲ بازداشت و سپس بخشبخش آزاد شدند؛ درحالیکه تنها ۱۳ نفر از آنان در زندان باقی ماندند.
احمد اعطا، یکی از این دانشجویان بود، که توبهنامهای امضا نکرد و به همکاری با حکومت پهلوی تن نداد. به همین دلیل مدت زیادی را در زندان بهسر برد که گویا مشکل ریوی او که در نهایت به مرگش منجر شد، یادگار همان دوران بودهاست.
مدتی هم در حوالی خلیج فارس، از جمله در بندر لنگه، در تبعید به سر برد والبته خودش از این دوران با عنوان: «… زمانی که گرفتار بازی سیاست شده بودم!» یاد میکند.
ادبیات احمد محمود را از لحاظ درونمایه، فضا و محتوا بازتاب جنوبی جهانشمول میدانند و محمود را نویسندهای میخوانند که به متن زندگی پرداخته و رنجهای اجتماعی را ترسیم می کرد. وی استاد مسلّم خلق فضا و زبان است و در آثارش نفت، اعتصاب، مبارزه، شط، کشتی، لنج، گرما و شرجی، نخل، خانههای کارگری، بیستفوتیها، بلوکهای کارمندی… قصّههای آشنایی است. محمود از جمله نویسندگانی است که خود را از همواره درگیر رمان کرد. شخصیّتپردازی، فضاسازی، دیالوگنویسی، خلق ماجراها و تعلیقهای متعدد همه و همه از نویسندهای خبر میدهد که اصولاً با انبوهی از اطلاعات تاریخی معاصر و بهویژه شناخت انسان معاصر روبهرو است.
احمد اعطا نام هنری خود را از یکی از برادرانش به نام محمود اعطا برداشت کرد.
معروفترین رمان های محمود همسایه ها داستان یک شهر زمین سوخته دیدار مدار صفر درجه درخت انجیر معابد و آدم زنده است.
محمود قدم به قدم آثارش را زندگی کرده است و در مصاحبه هایش هم بارها ذکر کرده است که لحظات زندگی خودش را ترسیم کرده است در آثارش که با خواندن همسایه ها و زمین سوخته به نسبت آثار دیگر به خوبی این مساله به ما خاطر نشان میشود ،زمانی قرار بود که منزل پدری محمود ثبت ملی شود تا توریست ها برای دیدن به آنجا بیایند که خانواده محمود هم قبول کردند ولی متاسفانه میراث فرهنگی آنجا را به عنوان بنای تاریخی قبول نکرد .
مساله ای که در آثار احمد محمود به طور واضح به آن پی میبریم دل آشفتگی دل خستگی تنهایی و روح بزرگ نویسنده است که جز همدردی با اقشار فرو دست جامعه
و مبارزه با استبداد و فقر و رشد و استقلال وطن
چیزی دیگری را هدف خود قرار نداده است .
احمد محمود جایی از یادداشتهای روزانهاش مینویسد: «واقعاً که نویسنده تو مملکت ما باید پوستش از پوست کرگدن کلفتتر باشد تا بتواند به نوشتن ادامه بدهد.» این را بعد از شرحی درباره گیرکردن رمان همسایهها بهقول خودش در ادارهٔ سانسور شاهنشاهی و وزارت ارشاد جمهوری اسلامی نوشته است.
حقیقت این است که حرف من کتاب من است وقتی چند سال است که روا یا ناروا از چاپ آثارم جلوگیری میشود دیگر چه حرفی برای گفتن میماند.
به شهادت یادداشتهای روزانهاش، او خودش یک کرگدن بود که اگر نبود، با روزگار سختی که پس از زندان و تبعید، مشکلات مالی، جنگ هشتساله و جلوگیری از انتشار کتابهایش تجربه کرده بود، نوشتن آن تعداد کتاب ممکن نمیشود.
اصلی ترین دغدغه محمود وطن و آزادی و استقلال مردمانش بود
از احساس که بر آید
درد نسلم بر دوشم نشسته ودرد تمام تاریخگاه خواب زرد پیبیند در پاییز مورچه خواب انبار خوشه های طلایی گندم خرس خواب زمستانی و من خواب نان گندم زرد طلایی
در زمستان این مرز پر گهر