موسیقی فارس- لی لا رضایی: امیر رفعتی فرزند خواننده معروف-قاسم رفعتی است که هم اکنون در گروه موسیقی تلفیقی «همنوازان چکاو» به عنوان خواننده حضور دارد.
پدر وی از خوانندگان پیشکسوت است که به گوشه ها و مقام های آواز ایرانی مسلط است. جد وی رفعتی حاج محمد صادق متخلص به (رفعت سمنانی) است که صاحب دیوان شعر است و خانوادگی از صدای شیوایی برخوردار بوده اند.
امیر رفعتی تا کنون به اجرای قطعات زیبایی پرداخته است . آلبوم «روزهای خوب»
به آهنگسازی «حسین سلیمانی» و خوانندگی وی جزو آالبوم هایی است که با همراهی گروه «سایه سار» تولید شده است.
آلبوم «روزهای خوب» به عنوان اثر تقدیر شده هیئت داوران در بخش آهنگسازی شده است.
با این خواننده جوان گفت و گو کرده ایم:
فرزند یک خواننده خوش قریحه و خوش صدا چقدر در خوانندگی شما تاثیر داشته است؟
موسیقی همیشه جزئی از خانواده ما بوده است. در واقع وجود ارزشمند پدرم استاد قاسم رفعتی باعث شد که من به موسیقی علاقه مند شوم و در کنار این ، حمایت های مادرنیز در کنار آموزش های کاربردی پدرم وجود داشت. این موضوع باعث می شد من بیشتر و بیشتر به این زمینه سوق پیدا کنم . خداراشکر نوازندگی و خوانندگی را از همان دوران کودکی خدمت پدر عزیزم شروع کردم.
شرایط محیطی در انتخاب ها تاثیربسزایی دارد. شما چقدر تحت این تاثیر بوده اید؟
در رابطه با شرایط محیطی ؛ به خاطردارم وقتی کودک بودم ، پدرم یک دوره در کنار استاد شجریان داشتند که چندنفر از اساتید دیگر هم حضور داشتند. این دوره هر هفته یک جایی مثل منزل ما یا دیگر عزیزان انجام می شد و همگی در رابطه با آواز،مرکب خوانی،موسیقی،ساز و اینها بود. من مدام این ها را می شنیدم و همین ها خیلی رویم تاثیر داشت و باعث شد گوشم با ملودی های ایرانی آشنا شود. از همان جا بود که به ساز تنبک علاقه مند شدم و خدمت همایون شجریان -استاد عزیزم –آموزش آن را شروع کردم و به یادگیری ادامه دادم تا گوشم با نغمه های آوازی نیز آشنا شد.
از همکاری با چکاو بگویید و اینکه این همکاری چگونه شکل گرفت؟
من به واسطه اجراهایی که در جاهای مختلف داشتم با دوست عزیزی آشنا شدم به نام مهدی مرتضایی که از همین جا خدمتشان عرض ادب و احترام و خسته نباشید دارم . ایشان یکی از نوازندگان چیزه دست سنتورهستند. اتفاقا با مهدی اجرایی داشتیم وخیلی ساده و راحت بگویم بعد از آن اجرا احساس کردیم که دلهایمان به هم بسیار نزدیک است.
هدف ازتشکیل این گروه چه بوده است؟
یک روز با هم صحبت کردیم که ایشان به من پیشنهاد کردند ارکستری جمع کنیم و موسیقی تلفیقی انجام بدهیم . چون من هم خیلی به کار تلفیق و موسیقی تلفیقی علاقه داشتم و به این موضوع اشتیاق نشان دادم. همین مساله باعث شد که با گروه «همنوازان چکاو» به سرپرستی مهدی عزیز آشنا شدم وبا همدیگر تصمیم گرفتیم کنسرتی داشته باشیم. امیدوارم دوستان از اجرایی که خواهیم داشت خوششان بیاید و از شنیدن آن لذت ببرند. آشنایی و همکاری ما به این صورت شکل گرفت.
فکر می کنید به عنوان یک خواننده سنتی خوان توانسته اید به جایگاه قابل توجهی برسید؟
درباره این موضوع که آیا توانسته ام به جایگاه قابل توجهی برسم یا نه باید بگویم برای من یک موضوع در هنرم خیلی با ارزش است و آن هم در واقع ارزش معنویت در هنر یا در موسیقی است. در واقع برای من سوز و عشقی که در آواز هست خیلی با ارزش است و سعی کردم که کارم را با این دو مورد عجین کنم و این چیزی است که از استادم یادگرفته ام.
درواقع جایگاهم را از این لحاظ با ارزش می بینم که حداقل پیش استاد خودم روسیاه نباشم و به این دو مورد توجه کرده باشم. حالا اگرچه نامم شاید شهره خاص و عام نیست ولی در دلم از این موضوع خوشحالم که توانستم درپیشگاه استاد عزیزم، ارزش موسیقی و معنویت در آن را حفظ کنم . امیدوارم این روند خودش راه خودش را باز کند و به جایگاه درستی که باید برسد.
در کنسرت پیش رو جز موسیقی سنتی به انواع دیگر نیز توجه داشته اید،چرا؟
من معتقدم که موسیقی بسیار دینامیک و پویاست در واقع این موسیقی دارد به سمت جلو حرکت می کند که همان سمت تغییر و پیشرفت است، مثل هرچیز دیگری . این ما هستیم که باید این تغییر را بپذیریم و البته با حفظ چارچوب های موسیقی کلاسیک ایرانی و حفظ آن سنت ها وملودی های ناب ایرانی و همچنین تلفیقی شیرین که به چارچوب این موسیقی لطمه ای وارد نکند. من خیلی به این موضوع علاقه دارم و اعتقادم بر همین است و به همین دلیل سعی کردم مسیرم را با گروه «چکاو» به این سمت معین کنم و همین طور تحریر ها و فنون تکنیکی که در خوانندگی ام در این قضیه وجود دارد همه ریشه در این موضوع دارد که با حفظ چارچوب سعی کردم خلاقیتی در تحریرها و نوع آوازم داشته باشم که تا فضای جدید بخورد و با آن هماهنگ باشد. همین طور به چارچوب لطمه ای وارد نکند و تحریر که یک موضوع واقعا ساختنی است. یعنی تحریر هم می تواند تقلیدی باشد و هم اینکه در آن خلاقیت وجود داشته باشد.
چون که واقعا باید بر اساس آن لحظه و آن شور وحال و اتفاق، آن چیزی که درذهن خواننده است به صورت یک تقلید شاید بداهه اجرا شود. چنین چیزی خیلی لذت بیشتری برای من دارد بنابراین سعی می کنم خیلی از تحریرهایم بداهه و بر اساس حال آن لحظه ای است که دارم می خوانم، باشد . خلاقیتش برایم خیلی پررنگ است تا اینکه بخواهم تقلید کنم ولی خب با این وجود از بزرگان شنیدیم و درذهنمان هم تحریرهای این بزرگان و همین طور پدر عزیزم به هر حال وجود دارد که آن ها هم استفاده می کنم.
از چه خوانندگانی الگو گرفته اید؟
پدرم و استاد شجریان و دوستانی که به واسطه پدرم با آنها در ارتباط بودم.
در استفاده ازتحریرها،فنون و تکنیک خوانندگی مقلد کسی بوده اید؟
خیر و در این رابطه که صدای خودم را داشته باشم و شبیه کسی نخوانم واقعا این موضوع را مدیون پدرم هستم چون که ایشان سبک و صدای خودشان را از همان اولین روزهای آموزشهایی که به من می دادند و این موضوع را به من تاکید می کردند که صدای خودم را داشته باشم تقلید.
با تقلید مخالفید؟
تقلید خیلی کار خوبی است من نمی گویم بد است ولی تا زمانی که انسان یاد بگیرد و بعداز آن باید از آموخته های خودش استفاده کند و صدایش را به سمت یک شخصیت صدایی مستقل برای خودش سوق بدهد و من سعی کرده ام که شخصیت صدایی خودم را داشته باشم و برای این کار موسیقی بسیار گوش دادم ، تقلید کردم ولی در تقلید گیر نکردم . مهم این است که تقلید را به سمتی کشاندم که به شخصیت واحدی برای خودم برسم.
من با گروه ها و عزیزان هنرمند دیگری همکاری داشتم مثل ارکستر آکادمیک تهران،ارکستر ملی مهر، گروه سامان احتشامی که همراه با بابک شهرکی عزیز اجراهای مختلفی داشتیم، همینطور گروه سایه سار. چند گروه هم هستند که خیلی حضور ذهن ندارم ولی خب همکاری های دیگری هم با گروه های دیگر داشتم و از این موضوع خیلی خوشحالم. چون هرکدامشان تجربه ای به من داد که باعث شد قدم به قدم این مسیر را جلو بروم.
به نظر می رسد موسیقی سنتی دیگر جایگاه گذشته را ندارد.فکر می کنید چرا؟
اينطور نيست كه موسيقي اصيل ايراني جايگاه گذشته خود را نداشته باشد همان طور كه از اسم آن مشخص است اين موسيقي جزو فرهنگ ماست .نهاد ها و ارگان هاي مربوط به موسيقي كشور هيچ گونه حمايتي در اين رابطه ندارند و حتي اكثر موسيقي هايي كه از راديو و تلويزيون به عنوان رسانه ملي پخش مي شوند صلاحيت شعري و موسيقايي ندارند و همين طور به دليل عدم وجود فرهنگ سازي در اين زمينه ،موسيقي هايي غير فاخر و نامعتبر رواج پيدا مي كنند و ما از موسيقي اصيل خود فاصله پيدا مي كنيم.
فکر می کنید در زمینه خوانندگی سنتی چه امکاناتی باید درنظر داشت؟
از یک جنبه دیگر هم اگر بخواهم به این موضوع نگاه کنم ،همان بحث پویا بودن موسیقی است که فکر می کنم صرف اینکه خیلی سنتگرا باشیم باعث این می شود که مردم هم از ما فاصله بگیرند و درواقع این تلفیق باز هم می گویم بحث تلفیق باعث می شود که این موضوع خیلی دوباره جا بیفتد. کمااینکه می بینیم که ملودی های ناب ایرانی که واقعا هیچ موسیقی ای در دنیا ندارد وقتی که با یک موسیقی جاز تلفیق می شود بسیار تلفیق خوبی خواهد شد . بنابراین با کمی خلاقیت دراین زمینه ها می شود جایگاه خیلی بهتری را برای موسیقی سنتی امان داشته باشیم.
کنسرت پیش رو چه ویژگی هایی دارد و قرار است شاهد چه بدعتهایی در اجرای آن باشیم؟
خب این کنسرتی که قراراست در روز هفت بهمن ماه با گروه «همنوازان چکاو» اجرا شود در دو پارت فارسی و محلی لری است که در پارت فارسی آن من درخدمت هستم و دوست خوبم اقای اسدی بخش محلی را اجرا می کند. من فقط در رابطه با پارت خودم صحبت می کنم . در این زمینه ما خیلی سعی کردیم که فضای کاری امان یک مقدار مدرنیته تر شود.
شما به موسیقی سنتی مسلط هستید اما در گروه همنوایان چکاو جز موسیقی سنتی گویا قراراست به انواع دیگر موسیقی نیز پرداخته شود.آیا چنین رویکردی به ضررتان نخواهدبود؟
ارکسترهای ما حالت تلفیقی دارد و به همین ترتیب آوازی که من می خوانم نوع تکنیک هایش و همینطورتحریرهایم بر همین اساس تغییر می کنند و باز تاکید می کنم چارچوب سنتی درآن وجود دارد و چیزی نیست که اساتید ماهم بخواهند از آن ناراحت باشند. من خودم هم چون روی این موضوع حساسیت دارم، حفظ چارچوب برایم مهم است . بنابراین سعی می کنیم که این اتفاق به صورت خیلی جذابی تلفیق بشود و گوش شنونده هم از آن لذت ببرد.
آموزش موسیقی در ایران در چه وضعیتی است؟
در ایران در رابطه با آموزش اساتید خیلی برجسته ای وجود دارند و من واقعا فکر می کنم در زمینه آموزش در ایران خیلی امکانات قوی ای وجود دارد. بحث این است که وقتی که یک جوان به جشنواره می رود و درآن جشنواره مقام می آورد، بعداز آن بلاتکلیف است. یعنی این مساله معضل ما در ایران است .
فکر می کنید امکاناتی که در ایران در زمینه موسیقی هست، امکانات اندکی است؟
این مشکل است که وقتی جوان به نتیجه می رسد و باید ازوی استفاده شود، در اجراهای مختلف روی صحنه های مختلف حضور داشته باشد که بتواند خودش را محک بزند و پیشرفت کند همچنان وجود دارد.
به عنوان یک خواننده این مشکل برای شما هم وجود داشته است؟
متاسفانه در ایران امکانات اندک است و به لحاظ اجرایی و حمایت هایی که باید بشود ، واقعا خیلی محدودیت وجود دارد. برای من هم همینطور بوده است. من خیلی سختی کشیدم و همین طور دارم سختی می کشم . واقعا سخت است چون حمایت خاصی وجود ندارد و این موضوع برای من ناراحت کننده است.
از خودتان و فعالیت هایی که کرده اید، بگویید. و اینکه موسیقی خوب مختص چه کسانی است و متولیان آن چه شرایطی دارند؟
من موسیقی را با ساز تنبک در سال ۱۳۷۸ نزد استاد همایون شجریان شروع کردم و چهارسال خدمت ایشان بودم . به موازات آن، آواز را هم درکنار پدر عزیزم مشغول فراگیری بودم و دوره مقدماتی را کار کردم، بعد دوره عالی را و همچنان درمحضر پدر در حال آموزش هستم.
افتخاراین را داشتم که در کارگاه استاد شجریان انتخاب شدم و توانستم مدتی درخدمتشان باشم که به علت مشغله کاری و دانشگاه نتوانستم ادامه بدهم . از سال ۱۳۸۴ وارد استدیو شدم و به صورت حرفه ای نواختن تنبک و زمزمه کردن آواز را شروع کردم. سال ۸۷ اولین آلبومم به نام «خزانی» و سال بعد آلبوم دیگری به نام «صبح دریا» منتشر شد. بعد از آن در سال ۱۳۹۰ در کنار پدر عزیزم افتخار داشتم آلبومی را به اهنگ سازی زنده یاد «همایون خرم » روانه بازار کنیم و دوسال پیش هم آلبومی به نام «روزهای خوب» رابه آهنگسازی دوست عزیزم حسین سلیمانی منتشر کردیم.
تاکنون کنسرت های متعددی با گروه های مختلف داشته ام. همین طور در سال ۱۳۹۱ در جشنواره زنده یاد ایرج بسطامی شرکت کردم. البته سال ۱۳۸۷،۱۳۸۸ بود که در جشنواره زنده یاد بسطامی رتبه نخست را در رشته آواز کسب کردم و همین طور در سی امین جشنواره فجر مقام سوم را به دست آوردم.
شما در زمینه موسیقی تحصیلات آکادمیک دارید و برهمین اساس موسیقی را دنبال می کنید؟
من لیسانسم در رشته متالوژی صنعتی بوده و فوق لیسانسم مدیریت کسب و کار است. من موسیقی را به عنوان یک مسیر جداگانه از تحصیل وبه صورت جداگانه کارکردم و تحصیلات آکادمیک در زمینه مهندسی داشتم. موسیقی را به صورت مجزا در آموزشگاه های مختلف آموزش دیدم .
موسیقی خوب را صاحبان صدای خوب دارند و کسانی که صدای خود را پرورش داده اند.
تفاوت موسیقی در ایران و خارج از آن را چگونه ارزیابی می کنید؟
من آوازهای زیادی گوش می دهم چه ایرانی و چه خارجی! حتی موسیقی ملل هم گوش می کنم و خوب صدای پدرم را خیلی گوش می کنم . علاوه براینکه آوازهای پدرم را خیلی گوش دادم ، صدای قمر را خیلی دوست دارم و همین طور استاد شجریان و دیگر عزیزان را! واقعا از هر گلی باید یک چیزی برداشت . از هر کدام آنچه مناسب است را می گیرم . واقعا همه عزیزان و بزرگواران به نوبه خودشان یک چیز خیلی خاصی دارند که من سعی کردم همان چیزخاص را استفاده کنم.
فکر می کنید موسیقی ایران جایی برای پیشرفت و دیده شدن داشته باشد؟
بله چرا که نه ؟ قطعا در هر مقوله ای جای پیشرفت است و در موسیقی به دلیل علاقه ها و علاقه مندی هایی که هست، شاهد پیشرفت خواهیم بود.
برای جهانی شدن موسیقی ایرانی چه باید کرد؟
تلاش ! تلاش و تلاش!
در آخر؟
در اخر می خواهم از دوست خوبم مهدی مرتضایی عزیز برای کارهای آهنگسازی و تنظیم تشکر کنم. همین طوراز جناب مجید فلاح پور عزیز برای مدیریت و تهیه کنندگی این برنامه امیدوارم که اجرای خوبی داشته باشیم و به امید دیدار تمام عزیزان.