موسیقی فارس– محسن غلامی نوازنده و مدرس ساز سنتور گفت: نوازندگان نسل قدیمی‌تر ساز سنتور بیشتر از تکنیک‌سازی، به حس و حال و ظرایف اجرایی توجه می‌کردند؛ اما در نسل جدید به طرز چشمگیری پیشرفت از لحاظ ساختار تکنیکی سنتور حاصل شده است.
محسن غلامی نوازنده سنتور در گفت‌وگو با خبرنگار موسیقی فارس درباره انتشار جدیدترین اثر مکتوبش گفت: بحث تکنیک و تکنیک نوازی در سنتور مبحث گسترده‌ای است که هر کدام از بخش‌های آن، دارای ویژگی‌های مخصوص به خود است و باید کاملا به آن جداگانه پرداخته شود. در برهۀ کنونی از نوازندگی این ساز، می‌توان تکنیک های متداول در سنتور نوازی را به بخش‌های مختلف تقسیم کرد.
پیشرفت ساختار تکنیکی سنتور
وی افزود: ابتدا به نظرم باید نوازندگان دهه‌های گذشته را از نوازندگان نسل کنونی جدا کرد. چون تفاوت‌های زیادی از نظر تکنیک اجرایی بین آنان وجود دارد. نوازدگان نسل قدیمی‌تر به مانند استادان رضا ورزنده، فضل‌الله توکل، منصور صارمی، مجید نجاهی و… بیشتر از تکنیک‌سازی، به حس و حال و ظرایف اجرایی توجه می‌کردند و بعد تکنیک را نیز به مقدار لازم در نوازندگی خود به کار می‌بردند. به طوری که شیرینی و زیبایی ساز بیشتر نمود داشته و بعد در لابلای آن، تکنیک‌های مختلف به چشم می‌آمد.
این هنرمند ادامه داد: هر چند نوازندگی رضا ورزنده خود نیازمند بررسی جداگانه‌ای از نظر محتوا و ساختار ملودیک و تکنیک‌های اجرایی معمول است که خارج از این بحث است و شاید با نسل نوازندگان آن دوره در یک زیر مجموعه قرار نگیرد. اما در نسل جدید و حال حاضر به طرز چشمگیری پیشرفت از لحاظ ساختار تکنیکی حاصل شده است. در این مطلب هدف اصلی، مقایسه دو نسل مختلف سنتور نوازان ، نیست. بلکه بررسی ریزه کاری‌های مضرابی این ساز است.
این نوازنده سنتور در پاسخ به این سوال که این که مجموعه کتابهای سنتور و تکنیک چه اهدافی را دنبال می‌کند، عنوان کرد: اگر بخواهیم دسته بندی اولیه در این موضوع انجام دهیم، ابتدا باید نوازندگی سنتور را به تکنیک‌های ریز و تریل تقسیم کنیم که در کتابهای اول و دوم به این موضوعات پرداخته شده و هنرجو البته با توجه به قدرت نوازندگی در بدو شروع با آن آشنا می‌شود. خوشبختانه در این قسمت کتابهای زیادی با آهنگ‌های زیبا و ماندگار موسیقی ایرانی تالیف شده و در دسترس اغلب هنرآموزان وهنرجویان قرار گرفته است.
اختصاص جلد اول «سنتور و تکنیک» به تکنیک پاساژ
وی افزود: به عقیدۀ اینجانب بعد از این تکنیک‌های ریز و تریل مهمترین تکنیک اجرایی سر مضراب و دراب‌ها هستند؛ جایی که ادامۀ کار هنرجو را کاملا در جهت خاصی سوق می‌دهد. در نوازندگان نسل کنونی این تکنیک‌ها به خوبی به چشم می‌آیند و کاملا به عنوان یکی از ارکان قطعات ضربی و سولوهای آوازی به شمار می‌روند.
غلامی ادامه داد: نکتۀ بعدی در نوازندگی این ساز و تکنیکی که بازهم در نوازندگان دهۀ اخیر بیشتر به آن پرداخته شده، قطعات دو صدایی با فرم‌های مختلف است که این نیز با توجه به گستردگی زیاد یکی از سبک‌های موجود به حساب می آید. شاید بتوان آغازگر این طرز تفکر سنتور نوازی را در قطعۀ فریبای استاد فرامرز پایور جستجو کرد و پس از آن نوازندگان بسیاری این شیوه را به عنوان شیوۀ اصلی نوازندگی خود برگزیدند و قطعات متعددی را با همین سبک و شیوه تنظیم و اجرا کرده‌اند.
مولف کتاب سنتور و تکنیک عنوان کرد: تکنیک‌های دیگر نیز به مانند دو مضراب چپ و دو مضراب راست با حالت‌های گوناگون، تکیه و زینتها، پاساژها و آرپژها و… نیز هر کدام در جای خود قابل بررسی کاملی هستند. در کتابهای سنتور و تکنیک سعی شده به هر کدام از تکنیک‌های اجرایی به صورت جداگانه پرداخته شود و جلد اول آن که در حال حاضر منتشر شده اختصاص به تکنیک پاساژ دارد. چرا که به عقیده من، پاساژ را هر هنرجویی می‌تواند با سرعت و توانایی خود در مترونوم های مختلف بنوازد.
تکنیک سنتور در 5 مجلد منتشر می‌شود
غلامی ادامه داد: معمولا تمرین‌های اتود در هر سازی، به سختی در ذهن نوازندگان ماندگار می‌شود و برای همین حفظ شدن قطعه بسیار سخت است. به همین علت سعی کرده‌ام ابتدا نغمات مناسبی برای هر اتود تنظیم کنم و بعد پاساژ های مختلف را در حالت های گوناگون در قطعات به کار گیرم. به همین دلیل شاید قطعات از حالت اتود تمرینی خارج شوند اما در هر قطعه به انواع و اقسام پاساژها اشاره شده و سعی شده از تمامی قابلیت‌های اجرایی پاساژها در ارائۀ منظور نگارنده استفاده شود.
وی بیان کرد: این مجموعه 5 جلدی را به عنوان کتابهای کمک آموزشی در کنار کتب موجود در سنتورنوازی درنظر گرفته‌ام و هر جلد به همراه سی دی اجرایی قطعات منتشر خواهد شد. در جلد اول کتاب سنتور و تکنیک، 17 قطعه تمرینی برای این منظور درنظر گرفته شده که در مرحلۀ اول هر کدام از آنها به تنهایی در ابتدا از ساختار ملودیکی برخوردار هستند و همچنین در هر قطعه، به فرم‌های مختلفی از پاساژ در قالب قطعه‌ای مستقل و به دور از اتود صرفا تمرینی، اشاره شده است. با توجه به اهداف گفته شده، جلد دوم کتاب سنتور و تکنیک اختصاص به آرپژ نوازی دارد.
این سنتورنواز گفت: در این کتاب نیز آرپژهای متدوال در سنتورنوازی در قالب قطعات ملودیک نمود پیدا می‌کند تا باز هم هنرجو در ابتدا بتواند قطعه را آسانتر حفظ کند و بعد در سرعت‌های مختلف قطعات را بنوازد. در جلد سوم نیز به تکنیک مهم سر مضراب و دراب پرداخته شده و باز هم فرم‌های قطعات همانند جلد اول و دوم است. جلد چهارم این مجموعه به قطعات دوصدایی اختصاص داده شده و سعی شده انواع و اقسام قطعات اجرایی در این سبک، در قالب آهنگ‌هایی کوتاه برای هنرجویان تنظیم شود تا بعد از نواختن این مجموعه اصلی‌ترین نکات این سبک برایشان قابل درک و دریافت شود. در جلد آخر و پنجم این مجموعه به ریز و تریل و نت‌های زینت و تکیه‌ها و همچنین مروری بر چهار جلد قبلی پرداخته شده است و می‌توان گفت در این جلد مروری کلی به مطالب قبلی می‌شود به همراه تکنیک‌های جدیدتر
غلامی در پایان گفت: در هر جلد در قطعات ساخته شده باز هم به تکنیک‌های جلد‌های قبلی اشاره ای می‌شود. مثلا در جلد دوم که در مورد تکنیک اجرایی آرپژ است، برای حفظ ساختار ملودیکی قطعات کمی به پاساژها نیز اشاره می‌شود و همچنین در جلد سوم که دراب و سر مضراب است باز هم به مطالب دو جلد قبلی مانند پاساژ و آرپژ اشاره می‌شود تا از این طریق انسجام آموزشی قطعات بیشتر حفظ شده و یادگیری آن نیز آسانتر شود و امیدوارم که این مجموعه برای هنرجویان و هنرآموزان مفید واقع شود.
منبع: فارس
