موسیقی فارس_از «آتش دل» تا …. «دخترک فالبین» روایتی از علیرضا افتخاری
محمدرضا ممتازواحد – اصولاً بازاجرایی و خوانشِ یک تصنیف یا ترانه ی مشهورِ پیشتر اجرا شده، حایزِ صعوبتِ تکنیکی و اجرایی است. بهخصوص اینکه نفر اولِ مجریِ اثر در خوانش، خوانندهای کارکشته و کاربلد بوده باشد که دیگر کار را برای نفر دوم بسیار بسیار دشوار میسازد. در یکصد سالِ اخیر – که خوشبختانه صاحب آرشیو صوتی نیز هستیم- و بهگواه تاریخ، «علیرضا افتخاری» (متولد ۱۰ فروردین ۱۳۳۷) از توانمندترین خوانندگان موسیقی کلاسیک ایرانی میباشد که اغلبِ بازاجرایی آثارش، با اقبالِ مخاطب مواجه شده است.
این مهم حتی در اولین آلبوم رسمی این هنرمند نیز نمود داشت.۱ در آلبوم «آتش دل» که بهتوصیه استاد فقید «فرامرز پایور» و بهیاد معلمِ آوازِ افتخاری استاد «جلال تاجاصفهانی» تهیه و تولید گردید، افتخاری ۲۵ سالهی آن ایام، چند تصنیف ماندگار که با صدای تاجاصفهانی جاودانه شده بود را بازاجرایی کرد.
بهخصوص اثر مشهور «آتش دل» – که نام آلبوم نیز برگرفته از همین اثر زیبا و مانا است- چه در زمان حیات تاجاصفهانی و چه پس از درگذشت استاد، توسط خوانندگان مختلف خانم و آقا اجرا گردیده که – بهزعم راقم این سطور- یکی از بهترین و قویترین اجراها، متعلق بهعلیرضا افتخاری است. البته از اجرای استادانهی «مصطفی محبیزاده» نیز نمیتوان چشمپوشی کرد و همچنین یکی از ضعیفترین اجراها هم که – بهعقیدهی نگارنده- متعلق به «حمیدرضا نوربخش» میباشد نیز، غیرقابل اغماض است.
بههر روی و فارغ از هرگونه تعابیر و تفاسیری که دلالت بر بارِ احساسی و ارزشی داشته باشد، علیرضا افتخاری از «مهمترین» خوانندگانِ نهتنها چهار دهه اخیر که از مهمترین خوانندگانِ یکصد سال گذشتهی ایران است.
در همان آلبوم آتش دل و پیش از اجرای تصنیف معروف آتش دل، اجرای آواز ابوعطای افتخاری بهخصوص قسمتِ “سَیَخی” آن و همچنین فراز گوشهی “حجاز” با جملهسازی و جملهپردازیهای بدیعِ تحریری – آنهم توسط یک جوان ۲۵ ساله در اولین کار رسمیاش- حقیقتاً تأملبرانگیز است. حال سئوال اینجا است، آیا تمام منتقدانِ صاحبنام یا گمنامِ علیرضا افتخاری، توانایی ارائهی آواز ابوعطای نزدیک بهچهل سال پیش او را دارند؟!
امید که با هر سلیقه و دیدگاه موسیقایی – هر چه بیشتر و بیشتر- بر همزیستی مسالمتآمیزِ علایق و سلایق توجه داشته باشیم که در آواز و فنّ خوانندگی، هم شخصیتی چون استاد «صدیف رامبد» را باید میداشتیم، هم استاد «حمیدرضا نوربخش» و هم استاد «علیرضا افتخاری» را؛ این نکته را فراموش نکنیم که تمامی روشها، سبکها و شیوههای موجهِ آوازی حایز احترام و ستایشند زیرا علاقهها و سلیقههای بیشماری دلبستهی هر کدام از آنها است.
پینوشت:
۱. جالب اینکه پس از ۳۷ سال از انتشار آن آلبوم و در آخرین اثر ارائه شده توسط علیرضا افتخاری که بهتاریخ نگارش این یادداشت یعنی ۱۰ فروردین ۱۴۰۰ منتشر شد، افتخاری اثر خاطرهانگیز «دخترک فالبین» را که دههها پیش با صدای شاخصی چون استاد «بنان» جاودانه شده بود را با رنگ و طعم دیگری اجرا کرده است بهگونهای که راقم این سطور در بیشتر صفحات شبکههای اجتماعی با این اثر مواجه شدم.