موسیقی فارس-حسام اینانلو از نوازندگان و مدرسان موسیقی ایرانی در تازه‌ترین فعالیت موسیقایی خود آلبوم «ردیف میرزا عبدالله به روایت نور علی برومند» را با محوریت سازکمانچه پیش روی مخاطبان قرار داد.

به گزارش موسیقی فارس ، آلبوم «ردیف میرزا عبدالله به روایت نورعلی برومند» در دستگاه ماهور، آواز بیات ترک، دستگاه نوا، آوازهای ابوعطا، کرد بیات، دشتی و افشاری با نوازندگی کمانچه حسام اینانلو منتشر شد.

حسام اینانلو در مورد انتشار این آلبوم نوشته است: «انتشار اجرای ردیف میرزاعبدالله با ساز کمانچه از چند منظر برایم محل توجه بوده است. اول حفظ میراث گرانبهای فرهنگی هنری و دیگری اهمیت آموزش این ردیف برای هنرجوی ساز کمانچه. در مورد دیدگاه اول لازم می‌دانم توضیحاتی را عرض کنم؛ این میراث ارزشمند پیش از من به طور قطع و یقین پاس داشته شده و پس از من هم خواهد بود، اما نگاه فرهنگی به پدیده‌های هنری در زمان و دوره‌های تاریخی اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند.

ما در دوره‌ای زندگی می‌کنیم که سیطره مدرنیته چه در نگاه به زندگی و چه در ابزار برون دادش بر تمام شئون زندگی، چیره شده است و این می‌تواند به معنای منقطع شدن ارتباط انسان معاصر با تاریخ و سنت باشد. پس ابراز اهمیتِ یک پدیده هنری چون ردیف، توجهی تازه را به موضوع احیا می‌کند.

ردیف جانمایه موسیقی دستگاهی ایرانی است، پس در هر دوره تاریخی باید این دستاورد ارزشمند را پاس داشت. این میراث ارزشمند در چهار دهه گذشته توسط اساتید تار و سه تار چون استاد داریوش طلایی، استاد حسین علیزاده و استاد محمدرضا لطفی (البته استاد لطفی بخشی از ردیف میرزاعبدالله را به صورت رسمی ضبط و منتشر کرده و نه تمامش را) ضبط و منتشر شده است که تفاوت در دیدگاه، سونوریته، متر اجرا و دیگر مشخصات و پارامترهای اجرایی این اساتید، نشان از چند وجهی بودن برخورد با یک پدیده به ظاهر ثابت چون ردیف است.

می‌توان نتیجه گرفت هنرجوی موسیقی (هنر جوی تار و سه تار) با شنیدن و بررسی هر یک از این اجراهای ارزشمند، دستاوردی نو چه از اجرا و چه از نحوه نگاه ایشان به موضوع ردیف به دست می‌آورد.

متاسفانه به دلایل مختلفی این جریان فکری (نظری) و اجرایی (عملی) در ساز کمانچه مغفول مانده است. دیدگاه‌های مطرح و رایج در ساز کمانچه یا ردیف نَنواخته اند به منظور نشر و یا اجراهایی ناقص در حد ضبط و آموزش در کلاسهای درسی بوده است.(این عامل و دیگر عواملی که توضیح خواهم داد باعث کمرنگ شدن نقش آموزش ردیف میرزاعبدالله در ساز کمانچه شده است).

تازه‌ترین آلبوم نوازنده کمانچه منتشر شد/ اهمیت یک جریان مغفول

و اما اهمیت آموزش ردیف میرزاعبدالله به عنوان یک ردیف معتبرِ سازی برای ساز کمانچه چیست؟

از دیدگاه نگارنده، هنرجوی کمانچه پس از یادگیری تکنیک‌های نوازندگی ابتدا باید ردیف آوازی بیاموزد. از آنجایی که صدای سازهایی چون کمانچه و نی در موسیقی ایرانی شباهت زیادی به حنجره انسان دارد و همچنین قابلیت انطباق پذیری تکنیک‌های آوازی با تکنیک‌های نوازندگی این دو ساز، اولویت آموزش «ردیف آوازی» بر «دیف سازی» را برای این دو ساز (کششی) دو چندان می‌کند.

ردیف‌های آوازی چون ردیف عبدالله خان دوامی و استاد کریمی علاوه بر ارزشمندی ساختار موسیقایی که دارند، چون با شعر آمیخته شده‌اند به لحاظ یادگیریِ مفهوم جمله و یا عبارت موسیقایی در موسیقی دستگاهی دارای کارکردی شگرف برای هنرجو است. ضمن اینکه نت نویسی دقیق استاد فرامرز پایور در ردیف عبدالله خان دوامی برای نسلی که نمونه صوتی این آثار را نشنیده‌اند این امکان را فراهم می‌کند تا حد زیادی به اصل این ردیف نزدیک شده و آن را فرا گیرند.

لازم به ذکر است استاد پایور در نت نویسی وفادار به اصل اجرای جناب دوامی بوده و هر آنچه بوده را ثبت کرده‌اند.

تقسیم بندی و آنالیز جملات موسیقی در عبارات ردیفی آوازی و سازی تفاوت‌های اساسی دارند.

هنرجوی کمانچه جملات آوازی را به کمک شعر بهتر درک می‌کند و در شروع فهم درست تری از گزاره موسیقایی خواهد داشت؛ به همین دلیل توصیه می‌شود ابتدا ردیف آوازی آموزش داده شود سپس به آموزش ردیف سازی پرداخته شود.

در این اجرا تلاش شده است بخش‌هایی از ردیف میرزاعبدالله که به لحاظ ساختاری مناسب اجرا با ساز کمانچه نیست با تغییراتی در مترِ اجرا و یا بنا به ضرورت تغییر در رجیستر صوتی، مناسبِ اجرا با ساز کمانچه شود. ضمن اینکه مبنای کوک در این اجرا (سیم دوم کمانچه #G) است. تنها دلیل برای انتخاب این مبنای صوتی این است؛ با توجه به ابعاد کمانچه و سیم‌های موجود برای این ساز ( در سال ۱۴۰۰)، مبنای #G برای کمانچه بهترین صدا را تولید می‌کند.

منظور از بهترین صدا که طبعاً مفهومی نسبی و البته سلیقه‌ای ست، یک دستی صدای سیم‌های یک تا چهارم کمانچه است. کوک‌های انتخاب شده برای دستگاه ماهور و آوازهای دشتی، کردبیات، ابوعطا، ر، لا، ر، لا و در آواز افشاری ر، لا، ر، سل و در نوا می، لا، می، لا و در بیات ترک ر، لا، دو، سل است.

در پایان از موسسه فرهنگی_هنری ماهور و جناب آقای محمد موسوی کمال تشکر را دارم که با نشر آثار وزین فرهنگی، این میراث ارزشمند را پاسداری می‌کنند و آرزوی سلامتی و تندرستی برای ایشان دارم.»